هواشناسی کاربردی کوهستان (مقدماتی)

حسین عابد, دکتر سمانه نگاه, نیما فریدمجتهدی

1398

اول

392

وزیری

شومیز

آیا تا‌به‌ حال مجذوب عظمت و شکوه قله‌های مرتفع شده‌اید؟ آیا در رؤیاهایتان خود را در میان انبوه درختان و دره‌های سرسبز تصور کرده‌اید؟ آیا شور و اشتیاق گام نهادن در دل طبیعت بکر کوهستان در وجودتان موج می‌زند؟

اگر پاسخ شما به هریک از این پرسش‌ها مثبت است، کتاب هواشناسی کاربردی کوهستان، با رویکرد کوه‌نوردی، دره‌نوردی، طبیعت‌گردی همچون هم‌سفر و راهنمایی دلسوز در این مسیر پرفرازونشیب همراهتان خواهد بود. این کتاب، همچون چراغی در تاریکی، مسیر امن صعود به قله‌ها را برایتان روشن کرده و با ارائۀ‌ دانش کاربردی هواشناسی کوهستان، سفری خاطره‌انگیز و سرشار از تجربه را برایتان رقم خواهد زد.

با اتکا به دانش و تجربۀ عمیق نویسندگان این اثر ارزشمند، این کتاب به‌مثابۀ دانشنامه‌ای جامع در این زمینه، گامی بلند درخصوص ارتقای ایمنی و لذت کوه‌نوردان، طبیعت‌گردان و سایر فعالان این عرصه برداشته است.

این کتاب با زبانی ساده و شیوا، به ما در درک مفاهیم بنیادی و کلیدی حاکم بر وضعیت جوی در کوهستان و نیز آشنایی با پدیده‌های جوی خاص این پهنۀ بی‌کران کمک می‌کند. گفتنی است که پدیده‌های باد، بارش، ابر و مه، بهمن و یخبندان، هرکدام در این کتاب به‌مثابۀ یک درس آموخته می‌شوند تا در برنامه‌ریزی‌ها و پیمایش‌هایمان نقشی راهبردی ایفا کنند.

اگر به‌دنبال سفری امن و لذت‌بخش در دل طبیعت کوهستان هستید، کتاب حاضر یاری‌گر شما در این مسیر خواهد بود. همین امروز این کتاب را تهیه کنید و با اتکا به دانش هواشناسی، گام‌هایتان را در دل کوهستان با اطمینان بیشتری بردارید.

این کتاب، به‌عنوان اولین اثر جامع درزمینۀ هواشناسی کاربردی کوهستان در ایران، تمامی مباحث ضروری را به‌طور کامل پوشش می‌دهد و همچون دانشنامه‌ای در این حوزه به شمار می‌رود. همچنین، تألیف این کتاب به قلم اساتید برجسته و صاحب‌نام در این رشته (نیما فریدمجتهدی، حسین عابد، و سمانه نگاه) ضامن صحت و اعتبار مطالب ارائه‌شده بوده و خیالی آسوده از اتکا به منبعی موثق را به خواننده هدیه می‌دهد. یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این کتاب ارائۀ راهکارهای عملی، مثال‌های ملموس و شرح تجربیات واقعی در مواجهه با شرایط جوی متنوع کوهستان است که آن را از یک منبع علمی صرف فراتر برده و به گنجینه‌ای از آموزه‌های کاربردی تبدیل می‌کند. ارجاع به منابع معتبر علمی، استفاده از آمار و ارقام دقیق و ارائه مثال‌های بومی و ایرانی نیز بر غنای علمی و کاربردی بودن کتاب می‌افزاید. در آخر نیز باید اضافه کنیم که بهره‌گیری از تصاویر و نمودارهای متعدد در این کتاب، مفاهیم پیچیده را به‌شکلی ساده و قابل‌فهم به مخاطبان منتقل می‌کند و درک مطالب را برایشان آسان‌تر می‌کند.

نیما فریدمجتهدی، فارغ‌التحصیل دکتری در رشتۀ آب وهواشناسی از دانشگاه تهران است. وی هم‌اکنون کارشناس تحقیقات سازمان هواشناسی کشور است و از حوزه‌های تحقیقاتی موردعلاقه‌اش می‌توان آب‌وهوای همدید، هواشناسی و آب‌وهواشناسی کوهستان، مخاطرات آب‌وهوایی و اثرات تغییر آب‌وهوا و همچنین محیط‌ زیست کوهستان را نام برد. دکتر فریدمجتهدی تاکنون صدها مقاله در حوزۀ آب‌وهواشناسی در مجلات متعبر داخلی و خارجی تألیف کرده است. علاوه‌براین بیش از 30 کتاب در حوزه‌های ‌های مختلفی ازجمله آب‌وهوشناسی، به‌ویژه آب‌وهواشناسی و هواشناسی کوهستان دارد، همچون ترجمۀ کتاب هواشناسی کوهستان، مبانی و کاربردها و تألیف آثاری همچون سر به هوا باشیم، ژئومورفولوژی کوهستان، کوه‌ها و تغییر آب و هوا: نگرانی جهانی، آب‌وهوای گیلان، جاذبه‌های طبیعی گیلان. فریدمجتهدی از اعضای پیشنهاددهنده و بنیان‌گذار هواشناسی کوهستان در سازمان هواشناسی و همچنین دبیر پژوهشی فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی کشور، مدرس هواشناسی کوهستان، و مدرس رسمی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی کشور نیز هستند.

حسین عابد، مدرک کارشناسی‌ارشد آب‌وهواشناسی خود را از دانشگاه آزاد اسلامی دریافت کرده است. وی سابقۀ 30سالۀ حضور در سازمان هواشناسی کشور را دارد و هم‌اکنون مدیرکل ادارۀ کل هواشناسی استان همدان است. آقای عابد طی سال‌ها فعالیت در سازمان هواشناسی به‌عنوان یکی از کارشناسان برجسته هم در حوزۀ تدریس، هم پژوهش و همچنین تهیۀ نرم‌افزاهاری عملیاتی در کشور مطرح بوده است و بارها به‌خاطر داشتن این ابتکارات مورد تقدیر قرار گرفته است.

سمانه نگاه، دکتری هواشناسی خود را از دانشگاه آزاد اسلامی دریافت کرده است. وی کارشناس پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور و از حوزه‌های مورد‌علاقه‌اش هواشناسی دینامیک، هواشناسی کوهستان، مخاطرات جوی است. انتشار ده‌ها کتاب و صدها مقاله پیرامون مباحث هواشناسی و کوهستان نیز از دیگر فعالیت‌های علمی اوست. ازجمله کتاب‌های او می‌توان کتاب هواشناسی کاربردی کوهستان، با رویکرد کوه نوردی، دره نوردی، طبیعت‌گردی، سر به هوا باشیم، آب‌وهوای گیلان و کوه‌ها و تغییر آب و هوا: نگرانی جهانی را نام برد.

فصل اول: مبانی هواشناسی کوهستان

1-1- هواشناسی کوهستان

2-1- جو زمین

2-2- عناصر جوی

2-3- پدیده‌های جوی

2-4- تابش

2-5- بارش

2-6- دما

2-7- بادهای کوهستان و تأثیر آن‌ها بر کوه‌نوردی

2-8- باد گرم (فون)

‌2-9- بادهای مهم منطقه‌ای ایران

2-10- ابر

2-11- انواع ابرهای مهم جهت پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت

2-12- ابرهای خاص کوهستان و کاربردشان در پیش‌بینی کوتاه‌مدت جوی در

2-13- پایداری جو

2-14- پدیده‌های کاهش دید افقی (مه، کولاک و گردوخاک)

2-15- تاثیر توپوگرافی بر جریان هوا و باد در مناطق کوهستانی

‌2-16- جریان اطراف کوهستان

2-17- هواشناسی و جهت‌یابی در طبیعت

فصل سوم: مخاطره‌های آب‌وهوایی کوهستان

3-1- رعدوبرق

3-2- توفان‌های تُندری کوهستانی

3-4- برف

‌3-5- تگرگ

3-6- خُردرگبار انفجاری (باد افکنه-میکروبرشت)

3-7- گردباد آتش

3-8- رودباد (جت) تراز پایین

3-9- بهمن

3-10- سیلاب‌های ناگهانی دریاچۀ یخچالی

3-11- آتش‌سوزی عرصه‌های طبیعی